Astrid Francis kreeg vorig jaar landelijke bekendheid toen ze 6.000 kilo Beemster Valery op de stoep van het hoofdkantoor van Deen stortte. De supermarkt had naar klanten gecommuniceerd dat de aardappelen niet meer leverbaar waren, wat niet het geval was. Sinds deze week is het streekproduct te koop bij drie supers in Noord-Holland. „Je kunt niet meer op één paard wedden.”

De Beemster Valery is een streekproduct van Beemster bodem. De Valery is een bestaand aardappelras, maar als je haar in de Beemster klei stopt, gebeurt er iets magisch, lacht Astrid Francis aan de keukentafel van het akkerbouwbedrijf in Noordbeemster. „Het is een mooie aardappel, met veel smaak, geel vlees en een dunne roze schil. Groenteboeren in de buurt, maar ook in Amsterdam en Purmerend, zijn er gek van.” Francis kreeg het in 2019 voor elkaar dat de aardappel ook in de plaatselijke super, de toenmalige Deen, verkrijgbaar was. Ze beloofde de keten exclusiviteit, maar op een gegeven moment lagen er aardappelen uit Israël in de winkel en kregen klanten te horen dat de Beemster Valery niet meer leverbaar was. Terwijl er nog voldoende aardappelen bij Francis op voorraad lagen. Het feit dat de supermarkt zonder Francis daarover in te lichten op buitenlandse aardappelen was over gegaan, maakte haar woedend. „Je doet je best een mooi ras te telen en dan wordt zonder dat je het weet de stekker eruit getrokken”, zegt ze. „Dan voel je je machteloos.” Francis bedacht zich geen moment en stapte met 6.000 kilo aardappelen in een kieper op de trekker, om vervolgens naar het hoofdkantoor in Hoorn te rijden. „Ik wilde met de actie een statement richting de hele retail maken, niet alleen richting Deen. Nederlandse boeren doen enorm hun best om zo duurzaam mogelijk te telen, maar zolang het systeem niet verandert, helpt dat niets voor klimaat en natuur. Waarom eten we niet eerst het lokaal geproduceerde voedsel op, voordat we vrachten vol uit het buitenland halen? In Frankrijk maken ze wel eerst de eigen producten op. Daar moeten we in Nederland ook naartoe.”

Exclusiviteit

Hoewel Deen in eerste instantie niet reageerde op de actie van Francis, is de relatie uiteindelijk wel weer hersteld. De supermarkt bood aan om alle Beemster Valery die nog in de schuur van het bedrijf lag, in alle tachtig vestigingen te verkopen. Ook werd afgesproken dat Francis aardappelen voor de supermarkt zou blijven telen. Begin dit jaar verkocht de keten zijn winkels echter aan drie andere ketens, onder andere Albert Heijn en DekaMarkt. Albert Heijn toonde gelijk belangstelling voor de Beemster Valery in zijn winkels in Noord-Holland, maar wilde exclusiviteit. Daar moest Francis over nadenken. „Als ik iets heb geleerd, dan is dat dat je niet op één paard moet wedden. Dan word je te afhankelijk van één afnemer. Albert Heijn snapte dat wel en ging gelukkig akkoord.” Andere afnemers van de Beemster Valery zijn DekaMarkt en twee NoordHollandse franchisefilialen van Jumbo Monique. Francis is er trots op dat het haar is gelukt de aardappelen breder onder supermarkten af te zetten. „Er komt binnenkort een nieuw filiaal van DekaMarkt in Stompetoren, vlak bij ons bedrijf. Ik wilde de aardappelen daar graag in de schappen hebben. Het leuke is dat DekaMarkt onze zelf ontworpen verpakking in het schap gaat zetten.” Ze kwam door haar actie van vorig jaar ook in contact met supermarktondernemer Monique Ravenstijn, die twee filialen van Jumbo runt. „We hebben samen veel gesproken over hoe het systeem in Nederland anders zou kunnen. Verrassend genoeg bleken we veel raakvlakken te hebben over hoe de korte keten en lokale producten in de supermarkt kunnen werken. Boeren hebben vooroordelen over de retail en retailers over boeren. Door te praten en in discussie te gaan, kunnen er mooie initiatieven tot stand komen. Maar dat kost wel enorm veel tijd en energie”, weet zij.

Verhaal vertellen

Astrid Francis, in een eerdere carrière fotograaf en vormgever, heeft de verpakking voor de Beemster Valery zelf ontworpen. Een uitdagend project, waarmee ze de hele zomer bezig is geweest. Op de verpakking is ‘Boertje Bram’ te zien, een personage gebaseerd op haar zoon Cees (6), die essentieel onderdeel van de communicatie van het streekproduct is geworden. Boertje Bram is een eigenwijze kleuter met een eigen YouTube-kanaal, die alles over het telen van aardappelen vertelt, zegt de akkerbouwer, die zelf de YouTube-filmpjes maakt en monteert. „Het gaat erom dat je het echte verhaal achter het product vertelt. Waar komt de aardappel vandaan en wat is ervoor nodig voordat die op je bord ligt? Het is de uitdaging om de consument iets te leren, mensen willen lang niet altijd de feiten horen.” Francis laat de papieren verpakking vullen bij een aardappelen & groentehandel, die een eigen verpakkingsmachine heeft. „Het verpakken heb ik uitbesteed. Je kunt niet alles zelf doen. Je moet weten waar je moet stoppen.” Een andere reden waarom Francis voor het uitbesteden van het verpakken heeft gekozen, is omdat ze verwacht dat papier op den duur als verpakkingsmateriaal gaat verdwijnen. „Met papier verkoop je emotie. Het heeft een natuurlijke uitstraling. De consument wil een papieren zak, omdat die recyclebaar is. Naar de toekomst toe gaan we echter naar recyclebaar plastic toe. De footprint van plastic is kleiner dan die van papier; als je afval gaat scheiden, is plastic veel gemakkelijker te recyclen. Ook voor aardappelen is een plastic verpakking beter. Een uv-filter in plastic beschermt de aardappelen tegen licht, zodat ze niet groen worden.”

Kritische vragen

Astrid Francis hoopt in de toekomst het merk Beemster Valery verder uit te bouwen. Als het aan haar ligt, wordt er zo snel mogelijk opgeschaald, maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. „Ik bedenk de gekke dingen, mijn man Bram stelt de kritische vragen”, zegt ze. „We telen zelf het pootgoed voor de Beemster Valery, we kunnen niet zomaar 10 hectare van deze aardappel méér gaan telen. Daarvoor moeten we een jaar vooruit denken.” Ze twijfelt er echter niet aan dat er toekomst voor het streekproduct is. „De landbouw is in transitie, de hele wereld is in transitie. Er liggen voor producenten van streekproducten grote mogelijkheden om lokale markten aan te boren. Je moet er hard voor werken, maar de tijd is er rijp voor om bijzondere producten op de markt te zetten.”

Tekst: Annemarie Gerbrandy

Beeld: Astrid Francis

Bron: Agraaf